دفتر هایی که همه ما به طور روزمره از آن ها استفاده می‌کنیم می‌توانند انواع و ابعاد مختلفی داشته باشند. به طور معمول به ابعاد یک دفتر که اندازه استانداری است “قطع” می‌گویند. علاوه بر دفتر ها، کتاب های مختلف نیز از این استاندارد ها پیروی می‌کنند و در قطع های مشخصی چاپ می‌شوند. در ادامه با ویژگی های دفتر قطع وزیری، دفتر قطع رحلی و دفتر قطع رقعی آشنا خواهید شد.
دفتر قطع وزیری چیست؟
دفتر قطع وزیری یکی از پرکاربرد‌ترین و معروف‌ترین ابعاد دفتر است که در تولید انواع کتاب و دفتر کاربرد های فراوانی دارد. نام این استاندارد برای برش کاغذ در خارج از ایران medium octavo است. ابعاد یک دفتر یا کتاب قطع وزیری طبق استاندارد های جهانی، 16.5 در 23.5 سانتی متر است. در برخی از دفاتر یا کتاب ها این اعداد رند شده و به صورت 17 در 24 سانتی متر برش داده می‌شوند. این ابعاد تقریبا مساوی با یک کاغذ سایز B5 است.
دفتر وزیری یکی از قدیمی‌ترین ابعاد کتاب و دفتر است و از دوران قرون وسطی مورد استفاده قرار گرفته است. دفتر قطع وزیری دارای اندازه متوسطی است و شما می‌توانید دفتر های بزرگتر و کوچکتر از آن را نیز پیدا کنید.
کاربرد های دفتر قطع وزیری
دفتر قطع وزیری کاربرد های فراوانی دارد. بسیاری از دفاتری که شما در طول سال های تحصیل به خصوص در مدرسه استفاده کرده‌اید از نوع قطع وزیری هستند. این دفاتر می‌توانند دارای صحافی معمولی و یا سیمی باشند. دفتر قطع وزیری ابعاد بسیار مناسبی برای نوشتن جزوات درسی و همچنین جابجایی در کیف دستی یا کوله پشتی دارد.
از کاربرد های دیگر ابعاد وزیری می‌توان به چاپ کتاب های علمی و کتاب های درسی مدرسه و دانشگاه اشاره نمود. به خصوص در سال های گذشته که اغلب کتاب های درسی مدرسه در این ابعاد چاپ می‌شدند. در سال های اخیر برخی از کتاب های مدرسه ابعاد بزرگتری دارند اما کتاب های علمی و یا داستانی همچنان طبق استاندارد قطع وزیری به چاپ می‌رسند.
مزایای دفتر قطع وزیری
یک دفتر قطع وزیری در مقایسه با دیگر انواع دفتر مزایای بسیاری دارد. در ادامه با برخی از این مزایا آشنا خواهید شد.
- ابعاد مناسب برای جابجایی در کیف و نوشتن
- استفاده راحت و آسان در هنگام قرار دادن روی میز
- هزینه مناسب و مقرون به صرفه
- امکان صفحه آرایی در کنار نوشتن
دفتر قطع رحلی چیست؟
دفتر قطع رحلی یکی دیگر از پرکاربرد‌ترین و بهترین ابعاد برای دفتر و کتاب است. نام انگلیسی این ابعاد imerial octavo می‌باشد. دفتر قطع رحلی می‌تواند در سه سایز کوچک، متوسط و بزرگ چاپ شود و مورد استفاده قرار گیرد. ابعاد دفتر قطع رحلی کوچک 21 در 29 سانتی متر، دفتر قطع رحلی متوسط 30 در 50 سانتی متر و دفتر قطع رحلی بزرگ 30 در 60 سانتی متر است. دفتر قطع رحلی متوسط پرکاربرد‌ترین نوع قطع رحلی است.
دفتر قطع رحلی در ایران و خارج از ایران به عنوان یک ابعاد استاندارد برای چاپ کتاب و دفتر کاربرد فراوانی دارد. این ابعاد تقریبا برابر با کاغذ A4 است. برای نوشتن در دفتر قطع رحلی بهتر است از روش نوشتن به صورت دو ستون در کنار هم استفاده کنید. کتاب های چاپ شده در این ابعاد نیز با همین روش چاپ می‌شوند.
کاربرد های دفتر قطع رحلی
دفتر قطع رحلی نیز مانند دفتر قطع وزیری کاربرد های خاص خود را دارد. این ابعاد بیشتر برای چاپ انواع مجله، کتاب های کمک آموزشی، پایان نامه و جزوه های درسی، کتاب های ارزشمند و نفیس مانند شاهنامه با صفحه آرایی های خاص و زیبا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از قطع رحلی برای کتاب هایی که حجم بالایی دارند باعث میشود که با انتخاب فونت ریز‌تر و نوشتن در دو ستون در هر صفحه، حجم کتاب کاهش یابد و هزینه چاپ نیز ارزان‌تر تمام شود. اگر از دفتر قطع رحلی استفاده می‌کنید نیز می‌توانید به همین روش در آن بنویسید.
در سال های اخیر بسیاری از کتاب های درسی مدرسه و برخی از کتاب های دانشگاهی نیز در ابعاد رحلی چاپ می‌شوند. دفتر قطع رحلی ممکن است اندازه بزرگی داشته باشد و در هر کیفی جای نگیرد، اما فضای بزرگتری برای نوشتن و اضافه کردن تصاویر و جزئیات به شما ارائه می‌دهد.
مزایای دفتر قطع رحلی
دفتر قطع رحلی نیز مزایای خاص خود را دارد. قطع رحلی تقریبا بزرگترین ابعاد استاندارد برای دفتر و کتاب است و تنها ایراد آن می‌تواند جای نگرفتن در تمام ابعاد کیف برای جابجایی باشد، اما مزایای آن به شرح زیر است.
- فضای بزرگتر برای نوشتن و اضافه کردن تصاویر و جزئیات
- امکان نوشتن مطالب بیشتر در صورت نوشتن به صورت ستونی
- به صرفه بودن از لحاظ اقتصادی
دفتر قطع رقعی چیست؟
از دیگر انواع قطع و ابعاد استاندارد و پرکاربرد برای انواع دفتر و کتاب می‌توان قطع رقعی را نام برد. دفتر قطع رقعی نیز مانند قطع رحلی و وزیری بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌توان از لحاظ میزان استفاده آن را در رتبه سوم قرار داد. این دفتر از ابعاد قطع وزیری و رحلی کوچکتر است و راحت‌تر می‌توان آن را در کیف های مختلف حمل کرد.
ابعاد دفتر قطع رقعی در ایران ممکن است کمی با استاندارد های خارجی تفاوت داشته باشد، اما این قطع تقریبا مساوی با اندازه استاندارد جهانی Octavo می‌باشد. ابعاد دفتر قطع رقعی 212 در 141 میلی متر است که تقریبا معادل کاغذ A5 میشود.
کاربرد های دفتر قطع رقعی
ابعاد قطع رقعی نیز در چاپ انواع دفتر و کتاب کاربرد های بسیاری دارد. دفتر قطع رقعی معمولا به عنوان یک دفتر یادداشت بزرگ می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. زیرا ابعاد آن برای نوشتن دروس و جزوه کمی کوچک است، اما به عنوان یک دفتر یادداشت شما فضای مناسبی برای نوشتن در اختیار خواهید داشت.
قطع رقعی معمولا برای چاپ کتاب های داستانی با حجم کم مورد استفاده قرار می‌گیرد. کتاب هایی با حجم بالا نمی‌توانند در این قطع چاپ شوند زیرا تعداد صفحات بسیار بالا می‌رود و صحافی کتاب دچار مشکل میشود. اما برای کتاب هایی با حجم کم یا متوسط این قطع بهترین گزینه است. زیرا به آسانی می‌توانید آن را در هر جایی همراه خود داشته باشید و کتاب بخوانید.
مزایای دفتر قطع رقعی
دفتر قطع رقعی مزایای خاص خود را دارد و می‌توان مزایای آن در مقایسه با دفتر های بزرگتر و کوچکتر را به صورت خلاصه به شرح زیر بیان نمود. تنها عیب آن می‌تواند عدم امکان صفحه آرایی و نوشتن در حجم بالا باشد، اما مزایای آن بیشتر هستند.
- اندازه بسیار مناسب جهت حمل در کیف های دستی یا کوله پشتی
- مناسب برای چاپ انواع کتاب داستان کوتاه
- امکان استفاده به صورت دفتر یادداشت
- قیمت پایین‌تر
مقایسه دفتر قطع وزیری، رحلی و رقعی
دفتر قطع وزیری، دفتر قطع رحلی و دفتر قطع رقعی سه اندازه مختلف و استاندارد برای چاپ انواع کتاب و دفتر هستند که هر کدام کاربرد های مخصوص به خود و مزایای خاصی دارند. در واقع با توجه به تفاوت های آن ها در ابعاد و کاربرد، می‌توان به روش های مختلفی آن ها را مقایسه نمود.
از لحاظ کاربرد، دفتر قطع وزیری تقریبا پرکاربرد‌ترین نوع ابعاد استاندارد برای دفتر و کتاب است. اغلب دفتر هایی که افراد برای نوشتن دروس و غیره از آن ها استفاده می‌کنند قطع وزیری هستند. همچنین کتاب های علمی و درسی اغلب در این قطع چاپ می‌شوند. از طرفی دفتر های قطع رحلی نیز کاربرد های خاص خود را در چاپ انواع مجله و کتاب هایی با حجم بالا و نفیس دارند. این قطع و ابعاد به ناشران این امکان را می‌دهد تا کتاب هایی با حجم بالا را در دو ستون در قطع رحلی چاپ کنند و هزینه و مصرف کاغذ را کاهش دهند.
دفتر های قطع رقعی نیز برای چاپ کتاب های داستان کوتاه و استفاده به عنوان دفتر یادداشت بهترین گزینه هستند. برخی از انواع دفتر های پلنر نیز با ابعاد رقعی تولید می‌شوند. بنابراین هر کدام از این ابعاد کاربرد های خاص خود را دارند و یکی از آن ها نمی‌تواند جای دیگری را بگیرد.
همچنین نمی‌توان مشخص کرد که کدام یک از آن ها بهتر از بقیه است. زیرا هر کدام از این ابعاد در جای مخصوص به خود استفاده می‌شوند و هدف استفاده از دفتر، نوع کتابی که قرار است چاپ شود و حجم آن نوع ابعاد و رقع را مشخص می‌کنند. با این حال قطع وزیری به علت اندازه متوسط و بسیار مناسب برای بسیاری از کتاب ها و دفاتر و جابجایی راحت کاربرد بسیار بیشتری دارد.
نتیجه گیری
در این مقاله به بررسی دفتر قطع وزیری، دفتر قطع رحلی و دفتر قطع رقعی پرداختیم و دانستیم که ویژگی های هر کدام از آن ها چیست و چه کاربرد ها و مزایایی دارند. این سه نوع ابعاد و استاندارد برای چپ انواع دفتر و کتاب پرکاربرد‌ترین ها هستند و مزایای بسیاری دارند و از گذشته های بسیار دور مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
اگر قصد خرید دفتر جدید و یا چاپ کتاب دارید و نمی‌دانید که کدام ابعاد را باید انتخاب کنید بهتر است به کاربرد های هر کدام از انواع ابعاد گفته شده مراجعه نمایید و بر اساس حجم مطالب و نحوه جابجایی دفتر تصمیم بگیرید.
سوالات متداول
برای نوشتن تکالیف و جزوه های مدرسه کدام نوع دفتر بهتر است؟
از میان دفتر قطع وزیری، دفتر قطع رحلی و دفتر قطع رقعی، دفتر قطع وزیری برای نوشتن تکالیف و و جزوه های مدرسه بهتر است. زیرا می‌توانید به راحتی آن را در کیف دستی یا کوله پشتی به مدرسه ببرید و تعداد برگه های آن را بر اساس حجم مطالب و توصیه معلم انتخاب نمایید. همچنین قرار دادن این دفتر روی میز مدرسه جای زیادی اشغال نخواهد کرد و صفحات آن فضای کافی برای نوشتن را به شما خواهند داد. پس از قطع وزیری، دفتر قطع رحلی نیز می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. این دفتر فضای بسیار بیشتری برای نوشتن به شما می‌دهد اما ممکن است حمل آن کمی دشوار باشد.
برای چاپ کتاب های رمان بلند کدام نوع قطع کتاب مناسب است؟
برای چاپ کتاب هایی که حجم بالایی دارند، مانند کتاب های رمان، قطع وزیری می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. قطع کوچکتر مانند قطع رقعی می‌تواند صحافی کتاب را دچار مشکل کند و ابعاد بزرگتر مانند قطع رحلی نیز صفحه آرایی مناسبی نخواهد داشت و حمل آن را آسان نخواهد بود.
معایب دفتر قطع وزیری چیست؟
مزایای این ابعاد دفتر بسیار بیشتر از معایب آن است. با این حال اگر تعداد صفحات این نوع دفتر زیاد شود و نوع صحافی آن معمولی و منگنه‌ای یا چسبی باشد، ممکن است به راحتی کاغذ ها از هم جدا شوند و مجبور باشید دفتر یا کتابتان را سیمی کنید. همچنین در این دفتر ها به اندازه قطع رحلی امکان اضافه کردن جزئیات و صفحه آرایی را نخواهید داشت و می‌توانید این کار را به صورت محدود انجام دهید.